Szkolne Koło Historyczne było gospodarzem spotkania z Witoldem Mieszkowskim, autorem książki Szkice z „Łączki” z krążownikiem Aurora w tle, które odbyło się 17 listopada. Witold Mieszkowski jest synem skazanego na śmierć w 1952 roku,  komandora Stanisława Mieszkowskiego. W tej trudnej lekcji historii i patriotyzmu uczestniczyła młodzież z Ia, IIa, IIIb Liceum Ogólnokształcącego.

Stanisław Artur Mieszkowski

urodził się 17 czerwca 1903 roku w Piotrkowie, w rodzinie Juliusza i Stanisławy Reginy z Wojeńskich. Początkowo uczęszczał do gimnazjów w Piotrkowie Trybunalskim i Pabianicach oraz należał do harcerstwa. Gdy został przeniesiony do Gimnazjum im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego w Siedlcach rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka. Zgłosił się jako ochotnik do Wojska Polskiego. Walczył na froncie czeskim w szeregach 22 Pułku Piechoty.

Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Siedlec, gdzie w 1923 roku zdał maturę. W latach 1923-1924 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, a w latach 1924-1927 słuchaczem Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. 10 września 1927 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1927 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów marynarki wojennej (korpus morski).

Pierwsze stanowisko służbowe objął w dywizjonie ćwiczebnym w Gdyni, jako oficer wachtowytrałowcaORP "Rybitwa". W 1928 roku wyznaczono go dowódcą plutonu w Kadrze Marynarki Wojennej w Świeciu, a rok później został oficerem wachtowym okrętu szkolnego ORP Wilia. 15 sierpnia 1929 roku awansował na porucznika ze starszeństwem z 15 sierpnia 1929 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów marynarki wojennej (korpus morski). W tym samym roku w Toruniu ukończył kurs przygotowawczy dla oficerów wyjeżdżających na studia za granicę, a w następnym roku Morską Szkołę Artylerii w Tulonie (franc. École des Officiers canonnier). Od 1930 do 1931 roku był wykładowcą w Szkole Specjalistów Morskich w Świeciu, po czym pełnił funkcję zastępcy dowódcy okrętu na torpedowcach ORP Podhalanin i ORP Mazur. W 1933 roku rozpoczął służbę w dywizjonie kontrtorpedowców w Gdyni, będąc I oficerem artylerii kontrtorpedowca ORP Burza. Od 1934 roku pełnił służbę w Kierownictwie Marynarki Wojennej w Warszawie na stanowisku kierownika Referatu Broni Szefostwa Artylerii i Służby Uzbrojenia.

27 czerwca 1935 roku awansował na kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 roku i 7. lokatą w korpusie oficerów marynarki wojennej (korpus morski). W 1935 roku dowodził kanonierką ORP Generał Haller oraz torpedowcem ORP "Ślązak". Jeszcze w tym samym roku wyznaczono go dowódcą torpedowca ORP "Mazur" i kierownikiem grupy artylerii w Centrum Wyszkolenia Specjalistów Floty w Gdyni. W 1936 roku został oficerem artylerii w Dowództwie Floty, a następnie z ramienia Szefostwa Artylerii i Służby Uzbrojenia nadzorował budowę stawiacza min ORP "Gryf" w Hawrze (Francja). W 1937 roku był I oficerem artylerii w pierwszych załogach niszczycieli OORP "Grom" i "Błyskawica" oraz zasiadał w komisjach odbioru tych okrętów w Cowes (Wielka Brytania). Od 1938 roku był dowódcą kanonierki ORP Generał Haller i dowódcą Oddziału Podchorążych Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. W 1938 roku w Gdyni ukończył kurs dla kapitanów marynarki przed awansem na oficerów sztabowych. Oddziałem Podchorążych kierował do czasu ewakuacji Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej na Wołyń przed rozpoczęciem II wojny światowej.

Podczas kampanii wrześniowej dowodził początkowo grupą kanonierek i kanonierką ORP "Generał Haller" w dywizjonie minowców, biorąc udział w obronie przeciwlotniczej gdyńskiego portu, osłonie stawiania min morskich na Zatoce Gdańskiej (Operacja "Rurka") oraz przejściu grupy na Hel. Po wyokrętowaniu załóg kanonierek 3 września objął dowództwo odcinka przeciwdesantowego na cyplu helskim. Od 14 września do zakończenia obrony Wybrzeża dowodził baterią dział wymontowanych w Jastarni z trałowców typu FM. 2 października 1939 roku, po kapitulacji załogi Helu, dostał się do niewoli niemieckiej i przez resztę wojny znajdował się w oflagach: X B Nienburg, XVIII B Spittal i II C Woldenberg. W trakcie przebywania w obozach wykładał artylerię i język rosyjski oraz kierował sekcją rekwizytów teatralnych.

W 1945 roku po wyjściu z oflagu zdecydował się powrócić na Wybrzeże i rozpoczął pracę w Głównym Urzędzie Morskim na stanowisku kapitana portu w Kołobrzegu. Na początku 1946 roku został powołany do służby czynnej w Marynarce Wojennej w Gdyni i wyznaczony dowódcą Flotylli Trałowców. Po pół roku przeniesiono go do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej na Oksywiu, gdzie był jej organizatorem, dyrektorem nauk Wydziału Morskiego i p.o. komendanta szkoły. Od 6 marca 1947 roku pełnił funkcję szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. W 1949 na krótko objął stanowisko zastępcy dowódcy Marynarki Wojennej do spraw liniowych. 15 listopada 1949 został wyznaczony na stanowisko dowódcy Floty.

Był autorem licznych artykułów o siłach morskich w takich pismach jak Bellona, Marynarz Polski, Polska Zbrojna, czy Przegląd Morski. W latach 1947-1950 przewodniczył Komitetowi Redakcyjnemu tego ostatniego. Przetłumaczył książkę Port Artur Aleksandra Stiepanowa.

20 października 1950 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Głównego Zarządu Informacji MON i poddany brutalnemu, trwającemu dwa lata śledztwu. Formalnie, dowódcą Floty pozostawał do 14 lutego 1951 roku, po czym został przeniesiony do dyspozycji szefa Departamentu Personalnego MON. Z dniem 22 listopada 1951 roku został przeniesiony do rezerwy.

21 lipca 1952 roku Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie (Sn.14/52) skazał go na podstawie artykułu 86 § 1, 2 KK WP oraz artykułu 7 w związku z artykułem 15 § 2 małego kodeksu karnego na karę śmierci z utratą praw na zawsze i przepadkiem mienia.

Ławie sędziowskiej przewodniczył pułkownik Piotr Parzeniecki. Wraz nim skazani zostali w tym samym procesie tzw. „spisku w wojsku”: kmdr por. Robert Kasperski, kmdr por. Zbigniew Przybyszewski, kmdr Jerzy Staniewicz i Marian Wojcieszek. W całym tzw. „spisku komandorów” skazano pod fałszywymi zarzutami działalności szpiegowskiej na karę śmierci lub dożywotnie więzienie 7 oficerów Marynarki Wojennej, pomimo ich wycofania się w procesie z wymuszonych zeznań. Pozostałymi skazanymi byli kmdr por. Kazimierz Kraszewski oraz kmdr por. Wacław Krzywiec. Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano w Więzieniu Mokotowskim w Warszawie 16 grudnia 1952 roku. Jego zwłoki zostały przez organa bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Decyzją z 24 kwietnia 1956 Naczelny Sąd Wojskowy wznowił postępowanie i uchylił wyrok z 1952, stwierdzając całkowitą niewinność skazanych. Raport Komisji Mazura wymienia go z nazwiska jako bezzasadnie skazanego na śmierć.

Odpowiadając na wezwanie Przewodniczącego Komitetu Centralnego Fabryki Kultury, Towarzysza Tomasza Wiśniewskiego, młodzież ZSP w Redzie stawiła się w dniu 9 listopada na terenie obiektu w celu obejrzenia wystawy eksponatów z czasów PRL-u.

W Fabryce Kultury czekała na nas w pełni wyposażone mieszkanie z epoki, w tym duży pokój, kuchnia i pokój dziecięcy, w którym pobawić się można było w bazę, bajki puszczane były na autentycznym rzutniku „Ania” oraz mnóstwo eksponatów, które przeniosły nas w realia Polski Rzeczpospolitej Ludowej.

Wystawa PRL sprawiła, że młode pokolenie poznało życie w czasach kiedy stało się w kolejce z kartkami, kwitł handel wymienny, pomarańcze widywano tylko na święta, a fiat 126p był prawdziwą perełką motoryzacji! Nauczyciele przypomnieli uczniom jasne i ciemne strony PRL.

Autor: p.A.Siepetowska